İzmir’de belediye işçilerinin grevi 29 Mayıs 2025’te başladı ve bugün 2 Haziran itibarıyla beşinci gününde devam ediyor. İzmir Büyükşehir Belediyesine bağlı İZENERJİ, İZELMAN ve Egeşehir Şirketlerinde çalışan yaklaşık 23 bin işçi, DİSK’e bağlı Genel-İş Sendikası öncülüğünde greve gitti. Grev, temizlik, ulaşım, park-bahçe, fen işleri, mezbaha, kreş, aşevi ve otopark gibi birçok belediye hizmetinde sürüyor.

Grevdeki işçiler ne kadar ücret alıyor?

İzmir Büyükşehir Belediyesinde çalışan işçilerin mevcut ücretleri, görevlerine ve çalışma koşullarına göre değişiklik gösteriyor. Belediye Başkanı Cemil Tugay işçi ücretlerinin 60 bin liranın üzerinde olduğunu iddia ediyor. Ancak işçi bordroları bize asıl gerçeği gösteriyor. Ocak 2025’te tam çalışmış bir işçinin maaş bordrosunda işçiye yapılan net ödemenin 37 bin 691 lira olduğu görünüyor. Bu ödemenin içinde 3 bin 476 liralık yemek parası, yakacak parası gibi sosyal haklar da bulunuyor.

Aynı maaş bordrosunda işçinin günlük brüt ücret 1161 lira olarak görünüyor. İşçiler greve çıkmadan önce belediye yönetimi, yaptığı yüzde 29’luk zam teklifiyle bu brüt ücreti 1450 liraya çıkarmayı önerdi. Kıyaslamak açısından 2024 yılı kasım ayında Kadıköy Belediyesinde işçinin iradesi yok sayılarak imzalanan sözleşmede dahi günlük brüt ücret 1500 liraydı.

İşçiler ne istiyor?

Bugün brüt ücretlerin ortalama 35 bin lira düzeyinde olduğu İzmir Büyükşehir Belediyesinin, işçilere teklif ettiği yıllık zam oranı ise yüzde 29.16. Yani İzmir Büyükşehir Belediyesi; işçi ücretlerinin, 44 bin ila 46 bin lira bandında, başka bir deyişle yoksulluk sınırının yarısı düzeyinde olmasını teklif ediyor. Ancak belediye yönetimi bu rakamların içine; brüt maaşı, yol-yemeği, sosyal hakları, ikramiyeleri, primleri “tek tek” ekleyerek suni bir tablo çiziyor. Net bordroyu açıklamaktan kaçıyorlar.

Birleşik Metal-İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezinin verilerine göre, dört kişilik bir ailenin, sağlıklı beslenmek için yapması gereken minimum aylık gıda harcaması, yani açlık sınırı 23 bin 590 lira. Türkiye’de asgari ücret ise 22 bin 104 lira. Dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenmesi için yapması gereken mutfak harcamalarıyla, yaşamını devam ettirmek için yapması gereken barınma, ulaşım, eğitim, sağlık gibi harcamalarının toplam tutarı, yani yoksulluk sınırı ise 81 bin 599 lira.

Grevdeki Genel-İş üyesi İZENERJİ, İZELMAN ve Egeşehir işçilerinin temel talebi ise eşit işe eşit ücret. İşçiler, belediyenin diğer şirketi İZDOĞA ile İZENERJİ işçilerinin ücreti ile arasındaki farkın yüzde 52’ye kadar vardığını söyleyerek ı bu farkın kapanmasını istiyor Belediye işçilerine dayatılan yıllık yüzde 29.19’lık zamla, sosyal haklar hariç günlük ‘brüt’ ücretler 1161 liradan 1450 liraya çıkıyor. İşçiler, İzmir Büyükşehir Belediyesinin, Belediye-İş’le imzaladığı TİS’te belirlenen rakamları istiyor. Belediye-İş’in İZDOĞA’da imzaladığı sözleşmeye göre işçilere günlük brüt 1740 lira ödeniyor. Üstelik Belediye-İş üyesi işçilere eylül ayında enflasyon farkının yansıtılacağı da sözleşmede yer alıyor.

Yüzde 29.16’lık zam ne demek?

2024 yılı sonunda sona eren bir önceki sözleşmenin görüşmelerinde işçiler 6 ay boyunca oyalandı. Masada uzlaşma sağlamak isteyen işçilerin karşısına en son yüzde 29.16’lık zam teklifiyle gelen belediye yönetiminin çizdiği sınır, AKP’nin de orta vadeli programda işçilere emekçilere çizdiği yüzde 30 sınırdır. Belediye, kendi yönetim zaaflarının, israfın ve plansızlığın faturasını emekçiye kesmeye çalışıyor.

Yalanlar/Gerçekler

Bu dayatmalara tepki gösteren işçiler ise, greve çıktıkları için, başta İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay olmak üzere, çeşitli kesimler tarafından hedef gösterildi, gösteriliyor. Üstelik gerçek dışı birçok iddia ile işte o iddialar:

‘Grev yapan şımarık işçilerin, asgari ücret için eylem yaptığını görmedik.’

DİSK’e bağlı sendikalara üye işçiler 2024’ün eylül ayında yurdun birçok yerinde “Geçinemiyoruz” eylemleri düzenledi. İşçiler 2024’ün aralık ayında da yaptıkları basın açıklamaları, eylem ve etkinliklerle asgari ücretin insanca yaşanabilecek düzeye getirilmesini istedi.

‘Belediye başkanları tutuklanırken nereydi bu işçiler? Hepsi AKP iş birlikçisi.’

İzmir Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyelerinde çalışan binlerce işçi, muhalif belediyelere yönelik operasyonlara tepki göstermek için 28 Mart’ta sokağa çıktı.

‘Özel sektörde sesleri çıkmaz’

Ülkenin en büyük patron örgütlerinden MESS’e bağlı Grid Solutions, Hitachi Energy, Schneider Elektrik, Arıtaş Kriyojenik ve MESS’ten ayrılan Green Transfo’da çalışan Birleşik Metal-İş üyesi işçiler, yüzde 40 zam dayatması, 3 yıllık sözleşme ve esnek çalışma dayatmalarına karşı 2024’ün aralık ayında greve başladı. İşçiler yüzde 125 zam, 2 yıllık sözleşme talep ediyordu. Grevler, cumhurbaşkanı kararnamesiyle yasaklanmasına rağmen sürdürüldü. Tüm fabrikalarda yüzde 30 zam, 3 yıllık sözleşme ve esnek çalışma dayatmaları püskürtüldü.

‘İşçiler Soma’da, madenlerde ölürken neredeydiniz? Bunlar hep kendi cebine bakar.’

301 işçinin yaşamını yitirdiği Soma Katliamı’ndan hemen bir gün sonra, 14 Mayıs 2014’te İzmir’de DİSK, KESK, Türk-İş ve TMMOB üyeleri greve çıktı. “Sermaye mezara işçiler iktidara”, “Kaza değil cinayet, AKP halka hesap verecek” sloganları atan işçiler, Basmane’den Konak’a yürümek isteyince polis müdahalesiyle karşılaştı.

Grev hakkı

Anayasa ve 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu grevi; “İşçilerin, topluca çalışmamak suretiyle iş yerindeki faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla başvurdukları bir hak” olarak tanımlıyor.

Kanuna göre;

Kanuni bir grev kararının alınmasına katılma, teşvik etme, greve katılma veya greve katılmaya teşvik etme nedeniyle, bir işçinin iş sözleşmesi feshedilemez.

İşveren, kanuni bir grev süresince, işçilerin yerine sürekli ya da geçici olarak başka işçi alamaz veya başkalarını çalıştıramaz.

Greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçen işçiler, ancak kendi işlerinde çalıştırılabilir. Bu işçilere, greve katılan işçilerin işleri yaptırılamaz.

Grevin etkisini azaltmak veya tamamıyla yok etmek amacıyla greve uğrayan işveren veya ona yardımcı olan bir başkası, yasal olarak yasaklanmış hareketlerde bulunamaz.